Saatlik tercümen ücreti fikrini reddetmeden önce, bu uygulamanın altında yatan birkaç varsayımı incelemek önemlidir. ABD’de serbest dil hizmetleri geleneksel olarak iki şekilde fiyatlandırılır: çevirmenler çalışmaları için kelime başına ücret alırken, tercümanlar saat veya gün başına ücret alırlar. Ancak son yıllarda işletmeler, ajanslar ve hatta bazı çevirmenler, çeviri hizmetlerinin de saat başına ücretlendirilmesi olasılığını tartışmaya başladı. Kısa süre önce düzenlenen ATA Yıllık Konferansı‘nda bir konuşmacı, çevirmenlerin neden avukatlar gibi saat başına ücretlendirilemediğini sormuştur. Ancak bu yoğun bir beyin aktivitesi içeren çeviride o kadar esnek yaklaşılan bir konu değildir (ayrıca bkz. saatlik çeviri ücreti ve günlük tercüman ücretleri)
Yazılı Çeviride Saatlik Tercüman Ücreti
Geleneksel kelime başına çeviri ücreti (hatta 1000 karakter çeviri ücreti) şeklindeki ücretlendirme modeli, çevrilecek kelime sayısı arttıkça bir işi tamamlamanın o kadar uzun süreceği fikrine dayanır. Kelimeler çevirmenin zamanını temsil eder. Bu kavramı anlamak oldukça kolaydır. İki benzer belge göz önüne alındığında, 500 kelimenin çevirisi 5.000 kelimenin çevirisinden çok daha az zaman alır. Bu nedenle, kelime başına fiyatlandırmada bu iki işin toplam maliyeti 10 kat farklı olacaktır.
İşin içine saatlik ücret eklendiğinde fiyatlandırma hesaplaması daha az anlaşılır hale gelir. Her ne kadar 5.000 kelimelik çevirinin 500 kelimelik çeviriden daha uzun sürdüğü açık olsa da, tam saat sayısını önceden tahmin etmek genellikle zordur. Kuşkusuz, çevirmenlerin konuya aşinalıkları, eğitim geçmişleri ve deneyimleri gibi diğer faktörler ışığında bir çevirmenden diğerine farklılık gösterir.
Dolayısıyla, saatlik ücret paradoksuna ulaşıyoruz. Her şey eşit olduğunda, deneyimli bir çevirmen bir işi tamamlamak için deneyimsiz bir çevirmenden daha az zamana ihtiyaç duyacak, bu da daha deneyimli çevirmen için daha az faturalandırılabilir saat ve dolayısıyla daha az gelirle sonuçlanacaktır. Ancak, saat ücretini tamamen reddetmeden önce, buradaki diğer faktörleri belirlemek için altta yatan varsayımlardan birkaçını incelemek önemlidir.
İlk ve en önemli varsayım, tüm çevirilerin -ve tüm çevirmenlerin- eşit olduğudur. Başka bir deyişle, çeviri hizmetleri bir metadır. Bu iddia, bir dosyayı kimin çevirdiğinin önemli olmadığı yönündeki (yanlış) inanca dayanmaktadır. Bu teoriyi savunanlara göre kelime kelimedir ve çevirmen kim olursa olsun nihai ürün aynı olacaktır.
Elbette dil hizmetlerinde çalışan herkes bu ifadenin kesinlikle doğru olmadığını bilir. Nihai ürün, çevirmenin geçmişine, deneyimine ve her şeyden önce yazma becerilerine bağlıdır. Herkesin ünlü bir romancı, gazeteci ya da deneme yazarı olmamasının bir nedeni var. Hepimiz yazmayı bilmemize rağmen, beceri düzeylerimiz farklı. Aynı şey çeviri için de geçerli. Bazı çeviriler diğerlerinden daha iyidir, çünkü bazı çevirmenler yaptıkları işte daha iyidir.
İkinci varsayım, çeviri hizmetlerinin -ve dolayısıyla çevirmenlerin- tek bir saatlik ücret üzerinden ücretlendirilebileceğidir. Bu varsayım, ilk varsayımın, yani tüm çevirmenlerin eşit olduğu varsayımının doğru olmasına bağlıdır. Bu yanlış kanı, diller arasındaki niteliksel farklılıkları değerlendirmekte zorlanan tek dil bilenler tarafından yaygın olarak benimsenmektedir. Yine de, dil hizmeti sağlayıcıları arasında bile, değişen kalite genellikle yokmuş gibi pazarlanır, redaksiyon ve düzenleme ile zayıflatılmıştır.
Elbette tüm çevirmenler, çeviri kalitesinin bir profesyonelden diğerine değiştiğini bilir. Sonuç olarak, çeviri hizmetlerinin ücretlendirilmesi bu niteliksel farklılıkları yansıtmalıdır. Yazılı çeviri hizmetleri için saat ücreti kaçınılmaz değildir. Kelime başına ücret modeli gayet iyi işlemektedir. Ancak, piyasa bu yönde ilerlerse, çevirmenlerin farklılaştırılmış ücretleri gerekçelendirmeye ve savunmaya hazır olmaları gerekir. Bunu da üretkenliğe ve toplam maliyete odaklanarak yapabilirler.
Sözlü Çeviri Bağlamında Saatlik Tercüman Ücreti
Sözlü çeviri için ortalama piyasa ücretlerini anlamak ve saatlik tercüman ücreti mümkün diye baktığımızda dikkate alınması gereken 4 ana faktör vardır:
- Dil çiftleri
- Ardıl/simultane
- Uzmanlık
- Ortalama ücretler
Bazı diller diğerlerine göre daha pahalı olma eğilimindedir. Her şey arz ve talebe bağlıdır. Mevcut arza göre yüksek talep gören diller, daha düşük talep görenlere göre daha pahalı olma eğilimindedir.
Farklı sözlü çeviri türlerine gelince; genel anlamda, konferans tercümanlığı ücretlerinin tüm türler arasında en yüksek maliyetli olduğunu, ardıl tercümenin daha çok kişi tarafından üstlenilmesi mümkün olduğu için ücret ortalamasının daha düşük olduğu söylenebilir.
Uzmanlık konusu özellikle hukuk, tıp veya jokeylik gibi çok niş alanlarda daha çok ön plana çıkar. Çok sayıda tercüman olsa bile (Türkiye’de 2024 yılında halen 400 tercüman bulunmuyor) belirli alanlarda %10’un altında bir tercüman opsiyonu söz konusu olabilir.
Zoom Üzerinden Çeviri Hizmeti
Ortalama ücretler, bir grup olarak hareket etmeye çalışan ancak freelance mesleğin doğası gereği rekabet halinde de olan çevirmenler için yönlendirici faktörlerden biridir. Bu yüzden, saatlik tercüman ücreti ne kadar makul sunulsa sunulsun ilgili dil çiftindeki ortalama ücretin çok da altında kalmayacaktır.
Sonuç olarak çeviri sektörü nispeten bir pazar olmasına rağmen, günümüzde mesleğe büyük ölçüde serbest tercümanlar hakimdir. Tercümanlar tarafından sunulan ücretler, dil çifti, çeviri türü, teknik uzmanlıklar ve ortalama ücretler gibi unsurlara bağlı olarak büyük ölçüde değişebilir.
Ne yazık ki sektör, Türkiye gibi fiyat/ücret odaklı piyasalarda giderek rekabetçi hale gelmektedir. Bazı profesyonellerin hizmetlerinin değerini düşük tutup son derecek düşük ücretler talep etmesi tüm sektörü aşağı çekiyor. Lingopia 1 saatle sınırlı online tercüman görevlendirmelerini istisnai olarak değerlendirmekle birlikte her türlü tercüman görevlendirmesinde standart mesai ücretlerini uygulamaya özen göstermektedir.
