Babil kulesi efsanesi Tanrı’nın kendisine ulaşmaya çalışanların kendini beğenmişliğine kızıp o zamana kadar aynı dili konuşmakta olan insanların dillerini karıştırarak birbirlerini anlamalarını engellemesini ifade eder. Kulenin yıkılışı Tevrat’ta anlatılmaz ancak Jubilees veya Leptogenesis olarak bilinen Yahudi belgelerinde anlatılır.
Zigguratlar içinde en büyüğü olan Babil Kulesi ise Babil kentinin baş tanrısı Marduk’a adanmıştı. Bu bağlamda Dünyanın 7 Harikası’ndan biri olarak kabul edilen Babil’in Asma Bahçeleri içinde yer alan Babil Kulesi, inanışa göre insanoğlunun gökteki tanrılara ulaşabilmesi için inşa edilmişti.
Tanrılarla yakından bir bağ kurup, her iki alemi de güzelleştirmeleri için gökyüzüne kadar yükselecek şekilde bir merdiven yapmaktı amaç. Daha açık söylemek gerekirse hem insanları tanrı ile, hem de tanrıyı insanlar ile bir araya getirecek. Yer ile göğü birbirine bağlayan bir köprü, bir kapıydı bu. Tanrı da bu sayede istediğinde ona layık olan kulenin en tepesinde yerini alabilecekti.
Fakat inanışa göre durum hiçte güzel sonuçlanmadı. İnsanların tahmininin aksine, bu parlak fikir Tanrıların hiçte hoşuna gitmemişti.
Babil kulesi efsanesine göre tanrı, kendisine ulaşmaya çalışan insanların bu teşebbüsünü, bir saygısızlık olarak görmüştü. Özetle bir ceza olarak, o zamana kadar aynı dili konuşan insanların dillerini karıştırıp bir karmaşa yaratmış ve bütün planı altüst etmişti. Sonuç olarak artık insanlar, kendilerini bilmezliğin bir cezası olarak, birbiri ile anlaşamaz hale gelmişti.
Özellikle Yahudi ve Hıristiyanlıkta bahsi geçen ve dini bir bakış açısıyla ele alınmış bu mit, insanın kendini beğenmişliğini, ne kadar bilse de aslında hep yetersiz olduğunu gösterirken; bunun karşısında ‘Tanrının kusursuz aklını’ kıyaslamış ve dil çeşitliliğinin de kökenini kendince aydınlatmıştır.
İbrahimî dinlerin mantığı gayet açıktır. Tanrı ulaşılamaz bir noktadadır ve dolayısıyla kendini bilmeyip buna cüret edecek olan kişi cezalandırılır.
İslami İnanışa Göre Babil Kulesi Efsanesi
Babil Kulesi efsanesinin Kuran anlatımında Musa, Firavun, Kârûn, Haman ve kerpiçten yapılan bir kule aynı hikâyenin içinde buluşturmaktadır. Farklı coğrafya ve tarihsel dilimlere ait bu unsurların uyumunu sağlamak amacıyla bazı yorumcular bahsedilen yapının piramit olabileceğini söyleseler de Mısır piramitlerinin ne mimarisi kuleye benzer, ne de inşaat malzemesi Kur’anda bahsedildiği gibi kilden değildir.
Nihayet Firavun ailesi kendilerine düşman ve üzüntü kaynağı olacak olan o çocuğu bulup aldı. Şüphesiz Firavun, (veziri) Hâmân ve onların askerleri hata yapıyorlardı. (Kasas 8)
Firavun ise şöyle dedi: “Ben, sizin için benden başka bir tanrı bilmiyorum. Ey haman, haydi benim için çamur üzerine bir ocak yak da bana bir kule yap; belki Musa’nın tanrısına çıkarım; ama ben kesinlikle onun yalan söyleyenlerden olduğunu sanıyorum.” (Kasas 38)
Firavun dedi ki: “Ey Hâmân! Bana yüksek bir kule yap, belki yollara, göklerin yollarına erişirim de Mûsâ’nın ilâhını görürüm(!) Çünkü ben, onun yalancı olduğuna inanıyorum.” Böylece Firavun’a yaptığı kötü iş süslü gösterildi ve doğru yoldan saptırıldı. Firavun’un tuzağı, tamamen sonuçsuz kaldı.” (Mümin 36-37)
Hikâye Tevrat’taki ile benzer olmasına rağmen Babil’de değil, Musa’nın yaşadığı dönemde Mısır’da geçer. Firavun Haman’a, kendisine kilden bir kule inşa etmesini, çıkıp Musa’nın tanrısına bakacağını söyler.
Kur’an’da Babil şehrinden Bakara Suresi, 102. ayette bahsedilir. Harut ve Marut isimli iki melek, insanları sihirle imtihan etmek için Allah tarafından Babil’e gönderilirler; “Süleyman’ın hükümranlığı hakkında onlar, şeytanların uydurup söylediklerine tâbi oldular. Halbuki Süleyman büyü yapıp kâfir olmadı. Lâkin şeytanlar kâfir oldular. Çünkü insanlara sihri ve Babil’de Hârut ile Mârut isimli iki meleğe indirileni öğretiyorlardı. Halbuki o iki melek, herkese: Biz ancak imtihan için gönderildik, sakın yanlış inanıp da kâfir olmayasınız, demeden hiç kimseye öğretmezlerdi. Onlar, o iki melekten, karı ile koca arasını açacak şeyleri öğreniyorlardı. Oysa büyücüler, Allah’ın izni olmadan hiç kimseye zarar veremezler. Onlar, kendilerine fayda vereni değil de zarar vereni öğrenirler.”
