Şiir çevirisi, herhangi bir dilde yazılmış olan bir şiirin, anlamını ve formunu kaybetmeyecek şekilde başka bir dile aktarılmasına ve bu aktarım sürecinin sonunda çıkan esere denir. Şiir, yüzyıllar boyunca romantik, sosyal, politik veya kültürel amaçlarla kullanılmış, tarih sahnesinde önemli rol oynamıştır. Ancak şiiri oluşturan tek öge anlam değildir. Şiirde büyük önem taşıyan kafiye ve ritmin diller arası aktarımda hem dilbilimsel hem de anlamsal eşdeğerliliğini sağlamanın zorluğu açısından şiir çevirisi diğer metin çevirilerinden ayrılır ve edebiyat çevirisi kapsamında değerlendirilebilir.
Şiir Çevirisi Mümkün Müdür?
Çevirinin çıkmaz sokağı olarak anılan şiir çevirisinin mümkün olup olmadığı çeviri kuramcıları arasında oldukça tartışılan bir konu olmuştur. Kimi kuramcılar (Pedro, Holmes) diğer tüm metinler gibi şiir çevirisinin de mümkün olduğunu, çevrilemeyecek hiçbir şey olmadığını savunurken kimi kuramcılar (Jakobson, Nida) şiiri oluşturan tek ögenin anlam olmadığını, anlamın yanı sıra kafiye, ritim gibi biçim unsurlarının da olduğunu ve diller arası aktarımda bu unsurların çevrilemeyeceğini, bu nedenle de şiir çevirisinin mümkün olmadığını savunmuşlardır. Ancak bu iki görüş arasından bir galip çıkamamış ve şiir çevirisi günümüze kadar bir tartışma konusu olmuştur.
Şiir, karmaşık dil ve duygu örgüsüyle sınırları aşar ve evrensel insan deneyimine seslenir. Yine de, iş şiiri bir dilden diğerine çevirmeye geldiğinde, bu görev hem zorlu hem de büyüleyici bir hal alır. Bir şiirin özünü, ritmini, ruhunu başka bir dilde yakalamak mümkün müdür? Cevap kesinlikle evet. Şiir çevirisi sadece mümkün değildir; dilin gücünün ve yetenekli çevirmenlerin ustalığının bir kanıtıdır.
Özünde şiir çevirisi, kelimeleri bir dilden diğerine aktarmaktan çok daha fazlasıdır. Orijinal şiirin güzelliğini, imgelerini ve duygularını korurken, hedef dilde de aynı derinlikte karşılık bulmasını sağlamakla ilgilidir. Bu da her iki dili derinlemesine anlamanın yanı sıra şiirin kendi nüanslarına karşı hassas olmayı gerektirir.
Şiir çevirisindeki en büyük zorluklardan biri, şairin kendine özgü ses ve tarzını yakalamaktır. Her dilin kendi ritimleri, kendi ahengi, kendi kendine has özellikleri vardır. Yetenekli bir çevirmen bu dilsel diyarlarda ustalıkla gezinmeli, orijinal metne sadakat ile hedef dilde akıcılık ve okunabilirlik ihtiyacı arasındaki mükemmel dengeyi yakalamalıdır.
Ancak şiir sadece kelimelerle ilgili değildir; anlamla, duyguyla ve kültürel bağlamla ilgilidir. Başarılı bir çeviri kelimelerin gerçek anlamını aktarmakla kalmamalı, aynı zamanda şiirin altında yatan temaları, ince nüansları, şiire derinlik ve rezonans kazandıran kültürel referansları da yakalamalıdır. Bu da çoğu zaman çevirmenin yaratıcı seçimler yapmasını, orijinaliyle aynı duyguları ve çağrışımları uyandıran eşdeğer ifadeler ya da imgeler bulmasını gerektirir.
Yetenekli bir çevirmenin ellerinde şiir çevirisi bir yaratıcılık eylemine, diller ve kültürler arasında bir diyaloğa dönüşür. Bu bir keşif sürecidir, bir şiirin gizli hazinelerini ortaya çıkarmak ve onları yeni bir dinleyici kitlesine sunmaktır. Orijinal şiirin bazı yönleri çeviride kaçınılmaz olarak kaybolsa ya da değişse de, geriye kalanlar şiirin sınırları aşma ve insanları bir araya getirme konusundaki kalıcı gücünün bir kanıtıdır.
Sıklıkla dil ve kültürle ayrışmış gibi görünen bir dünyada, şiir çevirisi bir umut ışığı sunmakta, farklı olduğumuzdan daha çok birbirimize benzediğimizi hatırlatmaktadır. Çevirmenlerin dikkatli çalışmaları sayesinde şiirler denizleri ve kıtaları aşarak kültürler arasında köprü kurabilir ve insanları birbirine yakınlaştırabilir. Nihayetinde, şiir çevirisi sadece kelimelerle ilgili değildir; insani bağla, hepimizi birleştiren güzellik ve hakikatin ortak deneyimiyle ilgilidir.
Şiir Çevirisi ve Yöntemler
Şiir çevirisi, çeviribilimcilerin bir kısmı tarafından mümkün görülmese de küreselleşen dünyamızda, şiirlerin çevrilmesi neredeyse zorunlu hale gelmiştir. Andre Lefevere, en zor çeviri türlerinden biri olan şiir çevirisini yaparken kullanılabilecek ‘7 strateji 1 şablon’ adını verdiği stratejisini ortaya çıkartmıştır:
Fonetik Çeviri: Kaynak dildeki sesi hedef dilde yeniden üretme aşaması.
Birebir Çeviri: Kaynak dildeki kelimelerin hedef dildeki eşdeğerlikleriyle yapılan çeviri aşamasıdır.
Ölçülü Çeviri: Kaynak dildeki ritmi hedef dilde yeniden üretilir.
Metrik Çeviri: Kaynak dildeki şiirin anlamını, iletişimsel değerlerini ve sözdizimini hedef dile aktarma stratejisidir.
Kafiyeli Çeviri: Kaynak dildeki şiirin kafiyesinin hedef dile aktarma stratejisidir.
Boş /Serbest Çevirisi: Kaynak dildeki kelimelerin hedef dildeki eşdeğerliklerini değil uygun anlamsal bir karşılık yaratma şartıyla uygun karşılıkları bulma stratejisidir.
Yorum: Kaynak metnin büyük oranda değiştirilmesidir. Kaynak metin olmadığında hedef metnin formu değişir. Çevirmen kendi şiirini üretir.
Şiir çevirisi alanında deneyim kazanmak için amatör şiir tercümesi denemeleri, literatürdeki yayınlarla kıyaslanabilir.
Sosyal bilimler çevirisi, sosyal bilimler alanında yapılan çalışmaların çevirisidir ve akademik çeviri kapsamında değerlendirilmelidir. Felsefe, tarih, sosyoloji, siyaset gibi; tıp, fen, hukuk, mühendislik ve edebiyat metinlerinin dışında kalan metinler sosyal bilimler metinleri olarak adlandırılabilir. (Aksoy, 1999)
Çeviri yapmak hiçbir zaman yalnızca dili bilmekle ilgili değildir. Her metin türünün çevirisinde kültür büyük rol oynar. Sosyal bilimler çevirisindeyse bu biraz daha ön plana çıkar çünkü sosyal bilimler toplumun yapısı ve kültürüyle daha iç içe alanlardır. Bu sebeple hedef dilin kültürüne hâkim olmak çok önemlidir.
Sosyal Bilimler Nedir?
Toplumu ve bireylerin toplum içindeki ilişkilerini, davranışlarını farklı yönlerden ele alan disiplinlere sosyal bilimler denir. İnsan davranışlarına ve ilişkilerine dair incelemeler yapılırken daima bilimsel metotlar kullanılır. Felsefe, siyaset bilimi, ekonomi, psikoloji, antropoloji gibi alanlar sosyal bilimler başlığı altındadır.
Sosyal Bilimler Çevirisi Yapacak Çevirmenlerin İzlemesi Gereken Yollar
Her çevirmenin kendine özgü bir çalışma şekli vardır. Deneyimlerinden yola çıkarak kendilerine belirli bir çalışma programı oluştururlar. Ancak her çevirmenin programında bulunan, iyi bir sonuç almak için gerekli bazı ortak adımlar vardır. Bu başlıkta sosyal bilimlerçevirisinde izlenmesi gerektiğini düşündüğümüz adımları inceleyeceğiz.
Çeviri aşamasına geçmeden önce, çevirmen yazının konu aldığı alan hakkında araştırma ve hem kaynak dilde hem hedef dilde okumalar yapmalıdır. Böylelikle yazıya yabancılık çekmez ve bağlamın gerektirdiği seçimleri tanır.
Sosyal metinler çevirisinde kullanılacak bir terminoloji oluşturmak, çevirmenin işini kolaylaştıracaktır. Metinde geçen terimlerin genel kullanımdan farklı anlamları olabilir, bu araştırma çevirmenin bu farkları görüp metnin bağlamında doğru şekilde kullanmasını sağlar.
Sosyal bilimler metinleri bilgilendirici metinlerdir, dolayısıyla kavramların ve fikirlerin doğru aktarılması çok önemlidir. Bu sebeple sosyal metinler çevirisi yaparken ilk maddede de vurgulanan araştırma aşaması olmazsa olmazdır.
Çevirmen, metnin içeriğini anladığı gibi yazarın amacını ve tercihlerini de iyi tespit etmeli ve anlamalıdır. Çevirisini, yazarın amacına sadık kalarak yapmalıdır.
Kaynak metinde, hedef dilde doğrudan karşılığı olmayan kavramlar bulunabilir. Bu noktada çevirmen alanla ilgili edindiği bilgiler ışığında en iyi çözümü bulacaktır. Uygun gördüğü durumda metnin sonuna not ekleyebilir. Ancak bu notların metne açıklık getirmek amacıyla eklenmesi, yorum içermemesi, sadece açıklayıcı olması gerekir.
Thesaurus sözlüğü, eş anlamlı kelimelerin gruplar halinde düzenlendiği bir tür sözlüktür. Yazı yazma sürecinde bir kelimenin yerine aynı anlamı veren başka bir kelimenin olup olmadığı, başka kelime tercihleri yapılıp yapılamayacağı yazarların aklına takılan bir soru olmuştur. Thesaurus sözlüğü kelime tercihleri için kullanılabilecek en etkin kaynaklardan biridir. Örneğin; ev kelimesinin altında evle yakın anlama gelen konut, yurt, hanedan, hane, kamara kelimelerine yer verilir.
İngilizcede pek çok thesaurus sözlüğü olsa da Türkçe bu alanda o kadar gelişmemiştir. Eskiden thesaurus bilgisine erişebilecek hiçbir kaynağımız yok iken günümüzde erişebileceğimiz bazı kaynaklar bulunmaktadır. Bunlar:
Bunlardan ilki TDK’nın Eş ve Yakın Anlamlı Kelimeler Sözlüğü
Buna ek olarak Prof. Dr. Pars Tuğlacı’nın Türkçede Anlamdaş ve Karşıt Kelimeler Sözlüğü faydalı bir kaynak
Microsoft Word içinde yazarken kelime seçip Shift ve F7 tuşuna eş zamanlı basınca ekranın sağında benzer kelime önerileri alabiliyorsunuz
Kemik Dil İşleme Grubundan bir eş anlamlılar sözlüğü projesi
Thesaurus Sözlüğünün Kullanım Alanları
TOEFL, IELTS gibi İngilizce yeterlilik sınavları kelime sorularında eş anlamlı kelime sorularına sıkça yer verdiğinden dolayı İngilizce kelime kitapları şeklinde tasarlanmaktadır. Çeviri alanında ise Smartcat, Grammarly gibi programlar thesaurus sözlüğü işlevi görerek kelimelerin alternatif kullanımlarını göstermektedir.
Thesaurus sözlüğünü kullanmak oldukça basittir. Normal bir sözlük gibi, aranılan kelime alfabetik sıraya göre bulunmalıdır. Kelimeyi bulduktan sonra, kelimenin yanına yazılmış olan eş ve yakın anlamlılarından yazılan cümleye en uygun olanı seçilip kullanmalıdır. Unutulmaması gereken bir nokta sözlükte sadece eş anlamlılar değil yakın anlamlılar da bulunur. Örneğin; ev kelimesinin yakın anlamlısı olarak hanedan verilmişse, hanedan kelimesi barınak anlamında kullanılamaz. Kelime seçiminin iyi yapılması gerekmektedir.
Thesaurus Sözlüğünün Çevirideki Yeri
Pek çok eğitimli ve deneyimli çevirmenin bildiği üzere çeviride sürekliliği sağlamak, yani kaynak dilden erek dile çevrilen bir kelimenin çevirisini hedef metin boyunca aynı sağlamak önemlidir. Ancak bir çevirmen olarak başka metinlerde aynı kelimeyi kullanmak çeviriyi monotonlaştırabileceğinden farklı çeviri seçeneklerine yöneliriz. Bu durumlarda bu sözlük tercih edilebilir. Ayrıca kaynak dildeki bir kelimenin hedef dilde eş değerliği yoksa, kelimenin eş ya da yakın anlamlarının eş değerliliği kullanılabilir.
Sigortacılık çevirisi, sigortacılık sektöründeki her türlü metnin ihtiyaç duyulan dile çevrilmesidir. Sigortacılık, muhtemel risklere karşı belli bir ücret karşılığında sigortalıya güvence sağlayan sektördür. Ayrıca bu sektör maddi olarak da ekonomiye katkı sağlamaktadır. Sigorta, çift taraflı bir sözleşmedir. Sigorta sözleşmeleriyle ilgili çeviri hizmeti ihtiyacı durumunda ise devreye uzman tercümanlar girer.
Sigorta Çeşitleri Nelerdir?
Trafik sigortası
Özel sağlık sigortası
Kasko sigortası
Bireysel emeklilik sigortası
Seyahat sigortası
Konut sigortası
Zorunlu deprem sigortası
Tarım sigortası
Yangın sigortası
Kaza sigortası
Araç sigortası
Yıllık hayat sigortası
Özel güvenlik sigortası
Grup hayat sigortası
Ferdi kaza sigortası
Ölüm hali sigortası
Sigorta Poliçesi
Sigorta sözleşmesinin tüm koşullarını içeren sözleşmeye sigorta poliçesi denir. Sigorta poliçesi; sigorta şartlarını, kapsamanı, başlangıç ve bitiş tarihini ve diğer tüm hususları barındırmaktadır. Sigorta poliçesinin yurt dışı kullanımlarında çeviri hizmetine ihtiyaç duyulur. Sigorta poliçe çevirisi günümüzde önemi artan bir çeviri türüdür. Bu tür bir çeviride terminolojinin doğru kullanımı ciddi önem taşır. Noter onaylı sigorta poliçesi çevirisi ihtiyacında ise çeviri, yeminli tercümanlar tarafından yapılmaktadır.
Kimler Sigortacılık Çevirisi Yapabilir?
Sigortacılık çevirisi, ilgili terminolojiye hakimiyet gerektiren bir çeviri türü olduğu için uzman tercümanlar tarafından yapmalıdır. Noter onayı gerektiren sigortacılık çevirilerini ise yeminli tercümanlar yapar. Yeminli tercüman, dil bildiği resmi kurumlarca kanıtlanmış ve çevirileri yasal olarak geçerli olan kişiye denir. Yeminli tercüman hakkında detaylı bilgi için, sizler için hazırlamış olduğumuz yazıyı buradan okuyabilirsiniz.
Sigortacılık Çevirisi ve Önemli Hususlar
Sigortacılık çevirisi mutlaka deneyimli, uzman, kaliteli bir tercüman tarafından yapılmalıdır. Tercümanın ilgili terminoloji konusundaki hakimiyeti ve terim yönetimi sigortacılık çevirisinde oldukça önemlidir. Sigorta sözleşmeleri resmi evraklardır bu yüzden hata kabul edilmez. Kaliteli tercümana ise genellikle kaliteli bir çeviri şirketi aracılığıyla ulaşılır. Sigorta çevirisi tamamlandıktan sonra mutlaka tercüman dışında bir editör tarafından kontrol edilmelidir. Sigortacılık tercümesi ücretleri çeviri dillerine ve metnin uzunluğuna göre değişiklik gösterir. Lingopia olarak sigortacılık tercümesi hizmetinde de siz müşterilerimizi deneyimli tercümanlarla buluşturuyoruz. Kaliteli ve makul ücretli bir çeviri hizmeti için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Rusçadan veya Rusçaya yapılan çeviri işlemlerine Rusça tercüme veya Rusça çeviri denir. Hint-Avrupa dil ailesinin Doğu Slav Dilleri grubunda bulunan Rusça, dünya üzerinde en çok konuşulan diller arasında yedinci sırada; en çok konuşulan ana diller arasında da sekizinci sıradadır. Rusya’nın yanı sıra Ukrayna, Kazakistan ve Beyaz Rusya’da oldukça yaygın olarak konuşulmaktadır. Ayrıca Rusça, Birleşmiş Milletlerin (BM) 7 resmi dilinden de birisidir. Geçmişten günümüze, Türkiye ile Rusya gerek ticari gerekse bilimsel birçok alanda etkileşim halinde olmuştur. Teknolojiyle beraber günümüzde daha da artan bu etkileşimin sonucunda artık birçok işletme Rusça tercüme hizmetine ihtiyaç duymaktadır.
Rusça Dilinin Özellikleri
Rus dilinin başlangıcı 858 yılına dayanmaktadır. Latin harfleri, Rus dilindeki tüm sesleri ifade etmek için yeterli olmadığından Rusçada Kiril alfabesi kullanılır. Bu sebepten Rusça öğrenmek çoğu kişi tarafından zor bulunur. Ancak dünyada bu kadar fazla konuşulan dil olan Rusçayı bilmek tabii ki de bir avantajdır.
Rusçada vurgu oldukça önemlidir. Rusça sözcüklerde vurgunun belli bir yeri yoktur. Bu nedenle, sözcükleri öğrenirken vurguyu ve telaffuzu da doğru öğrenmek gerekir. Rusçadaki kelimelerin okunuşu vurgunun bulunduğu yere bağlı olarak değişebilir. Rusça tercümeyi sözlü olarak gerçekleştirecek birinin bu anlamda profesyonel olması gerekir. Çünkü telaffuza bağlı olarak yapılan hatalı çeviriler ciddi sorunlara yol açabilir.
Rusça yüzyıllar içerisinde İngilizce, Fransızca, Almanca, Hollandaca, Lehçe, Latince gibi dillerden etkilenmiştir. Öyle ki, Rusça’daki kelimelerin yaklaşık %10’u İngilizce kelimelerle benzerlik göstermektedir. Bu kelimeler aynı ancak farklı anlama gelen sesteş gelimelerdir. Örneğin; İngilizcede göğüs ağrısı anlamına gelen kelime Rusçada boğaz iltihabı anlamını taşıyabilmektedir.
Rusça Tercüme Yaparken Dikkat Edilmesi Gerekenler
Rusçada kelimelere gelebilen ön ekler ve son ekler cümlenin anlamını değiştirebileceğinden bu kelimelerin Rusça tercümesi uygun bir şekilde Rusçaya oldukça hakim çevirmenler tarafından yapılmalıdır.
Birçok dilde cümleler belli söz dizimleri doğrultusunda kurulur. Örneğin; İngilizcede önce özne, özneyi takiben fiil ve daha sonra nesne eklenerek cümle yapısı oluşturulur. Ancak, Rusçada söz dizimi esnektir. Dolayısıyla, Rusça tercüme yaparken dil farklılıklarından oluşan bu söz dizimine dikkat edilmesi gerekir.
Teknolojinin ilerlemesi ve etkileşimin artmasıyla Rusça tercümeye olan talep de artmıştır. Nitelikli Rusça tercüme hizmetleri için bize ulaşın!
